Het ik- en niet-ik-meisje: het verhaal achter Steeds verder weg

Het ik- en niet-ik-meisje: het verhaal achter Steeds verder weg

Drie jaar geleden verloor ik heel onverwachts een dierbare aan kanker en dat maakte dat ik dood wilde. Niet in de metaforische zin; letterlijk. Ik kon me geen leven voorstellen zonder deze persoon. Mijn verdriet was als een geïmplodeerde ster, zo enorm dat ik het licht niet langer kon zien. Ik wist niet hoe ik verder moest en of ik wel kracht genoeg had om door te gaan.

Ik werd weggetrokken bij die afgrond door mijn geweldige familie, vrienden en mijn vertrouwede vangnet van medische hulpverleners. Maar ik was (nog) niet de oude, nog lang niet. Het kost tijd om verdriet te verwerken. Ik verwerk het nog steeds. En door mijn geestesziekte – die ik al sinds mijn jeugd heb – heb ik eerder op de rand van die afgrond gestaan. Ik heb vaak door het donker gelopen, ik ben weggedreven en heb mezelf gedistantieerd om om te kunnen gaan met het ondraaglijke.

Twee jaar geleden lag mijn leven nog steeds op zijn kop. Ik probeerde de draad weer op te pakken, om ‘normaal’ terug te vinden in een wereld waarin deze dierbare persoon niet langer bestond. Ik was wat aan het schrijven in een café en keek in een opwelling naar een oud manuscript van jaren geleden – het ging over een meisje van zestien dat Biz heette en haar vader aan zelfdoding had verloren toen ze klein was. In deze versie achtervolgde de vader van Biz haar al jaren. Hij hield haar gezelschap en vertelde haar verhalen over haar jeugd. Tot dat haar vader volledig verdwijnt en Biz geobsedeerd raakt door het idee om hem op de een of andere manier terug te brengen.

Jarenlang had ik nooit goed geweten wat ik moest doen of waar ik heen moest met dit manuscript. Het was eigenlijk alleen het begin van een boek en niet erg lang. Maar plotseling, in dat café, wist ik precies waar Biz’ verhaal over moest gaan.

Ik besefte dat ik wilde schrijven over iets wat voor mij persoonlijk belangrijk was. Ik wilde praten over vertrek en verlies. Ik wilde schrijven over een verdriet dat zo groot is dat je de verbinding met jezelf verliest, en over zo’n intens overweldigend gevoel waardoor je letterlijk loskomt van je eigen lichaam. Ik wilde het hebben over de vreselijke eenzaamheid van rouw, het geheime verdriet van een harde familiegeschiedenis en de echoënde pijn van trauma, en hoe eindeloos deze dingen kunnen lijken – hoe je ze met je mee blijft dragen, zelfs lang nadat mensen niet meer willen horen over je pijn en verdriet. Het belangrijkste was dat ik een verhaal van mededogen wilde vertellen, voor degenen die met een geestesziekte leven, voor degenen die proberen bestaan terwijl ze zich gebroken voelen, voor degenen die eraan denken weg te gaan als dingen ondraaglijk worden, en voor degenen die niet in staat zijn om te blijven.

Met behulp van deze versie begon ik aan Steeds verder weg. Ik volgde de stem van Biz die, zelfs in deze eerste hoofdstukken, deze heldere, vreemde en ontzettend boeiende persoon was. Vanaf het begin wist ik dat ik niet over mezelf schreef. Maar hoe meer ik schreef, hoe meer mijn eigen verhaal zich begon te verweven met dat van Biz. Ik realiseerde me dat ik een boek schreef over een meisje dat, net als ik, wegdrijft als dingen te veel worden om te verdragen. Net als ik wordt dit meisje geconfronteerd met verwarring over haar seksualiteit, moet ze proberen om te gaan met een pijnlijk verleden en leeft ze met een erfelijke geestesziekte. Dit meisje geeft zo ontzettend veel om de mensen van wie ze houdt, dat wanneer ze een van die dierbaren verliest ze zich niet kan voorstellen hoe ze verder moet. En net als ik denkt dit meisje er vaak aan om gewoon helemaal weg te zweven.

Biz ervaart ook de helende kracht van liefde, net als ik. Ik kreeg knuffels, vriendelijkheid en stil gezelschap aangeboden. Mensen hebben me geholpen en ingegrepen op momenten waarop het nodig was; ze boden hun steun en troost. Net als Biz weet ik hoe het voelt om me vast te klampen, terug op aarde te komen, en Biz en ik weten allebei hoe het voelt om te blijven.

Veel uit dit boek heb ik niet zelf meegemaakt of ervaren. Het verhaal van Biz is niet van mij – haar manier van naar de wereld kijken is van haar, en haar bijzondere reis en geschiedenis en moeilijkheden zijn niet de mijne. Maar toen ik Biz’ verhaal schreef galmde het na in mij en in mijn leven, als een geplukte snaar. Op een bepaalde manier schreef ik twee verhalen tegelijk. Het mijne en dat van Biz. En samen hebben deze verhalen me hier gehouden.

Terwijl ik dit boek schreef ging ik door slechte en hele slechte dagen van verdriet en klinische depressie, evenals een ongelooflijk moeilijke periode van ernstige dissociatie. Maar ik kon ook elke dag tijd doorbrengen met Biz. Als ik ging zitten en mijn notitieboek of computer opendeed, kon ik samen zijn met deze grappige, kwetsbare, nieuwsgierige jonge vrouw, iemand die net zoals ik was en tegelijkertijd ook helemaal niet. Biz was intens, had droge humor en een kort lontje, en vloekte veel meer dan ik ooit heb gedaan. En ze had pijn, en ik begon van haar te houden. En ik wilde haar beschermen.

Ik stelde me elke dag voor dat Biz vol zou houden. Ik zag haar voor me de duisternis uit lopen en ik zag haar de toekomst tegemoet gaan. En door dit te doen, kon ik het ook voor mezelf zien. Ik hield haar vast en ze stak haar hand uit en hield mij vast, dit langbenige, ongemakkelijke beschermengelmeisje, en zei: ‘Oké, maat. Laten we doorgaan. Laten we kijken wat er komt. Laten we dit samen doen.’

Mijn boek, en dit essay, zijn een bedankje aan haar. Het niet-ik-meisje en het ik-meisje dat – met uitgestrekte armen en een hart vol liefde – doorgaat. Dat blijft opkijken, observeren. Dat zich door de donkere momenten vecht en haar best doet om te blijven.